EPD (Çevresel Ürün Beyanı) belgesi, bir ürünün yaşam döngüsü boyunca çeşitli çevresel etkilerini analiz eder ve bu etkileri şeffaf bir şekilde raporlar. Bu etkiler, Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (LCA) yöntemiyle ölçülür ve aşağıdaki başlıca kategorilere odaklanır:
1. Küresel Isınma Potansiyeli (GWP – Global Warming Potential)
- Ne ifade eder?
- Sera gazı emisyonlarının (CO₂, CH₄, N₂O vb.) atmosferde neden olduğu küresel ısınma etkisi.
- Ölçüm birimi: Kg CO₂ eşdeğeri.
- Örnek: Ürünün üretim aşamasında salınan karbon ayak izi.
2. Ozon Tabakasının İncelmesi (ODP – Ozone Depletion Potential)
- Ne ifade eder?
- Ürünün yaşam döngüsü boyunca atmosfere salınan ve ozon tabakasını incelten kimyasalların etkisi (örneğin, CFC’ler).
- Ölçüm birimi: Kg CFC-11 eşdeğeri.
3. Asitlenme Potansiyeli (AP – Acidification Potential)
- Ne ifade eder?
- Sülfür dioksit (SO₂) ve azot oksitler (NOₓ) gibi gazların salınımı sonucu toprak ve suyun asitlenme etkisi.
- Ölçüm birimi: Kg SO₂ eşdeğeri.
- Sonuçları: Ormanların ve su ekosistemlerinin zarar görmesi.
4. Besin Zenginleşmesi (EP – Eutrophication Potential)
- Ne ifade eder?
- Azot ve fosfor gibi besin maddelerinin aşırı miktarda birikmesi sonucu su kirliliği ve oksijen yetersizliği.
- Ölçüm birimi: Kg PO₄³⁻ eşdeğeri.
- Sonuçları: Balık ölümleri ve su ekosistemlerinde bozulma.
5. Fotokimyasal Oksidan Oluşumu (POCP – Photochemical Ozone Creation Potential)
- Ne ifade eder?
- Uçucu organik bileşiklerin (VOC’ler) güneş ışığı ile etkileşime girerek yüzey seviyesinde ozon ve smog oluşturması.
- Ölçüm birimi: Kg etilen (C₂H₄) eşdeğeri.
- Sonuçları: Hava kalitesinin düşmesi ve insan sağlığına zarar.
6. Kaynak Tüketimi
- a. Fosil Yakıt Kullanımı
- Petrol, doğal gaz ve kömür gibi fosil yakıtların tüketimi.
- Ölçüm birimi: MJ (megajoule) veya Kg.
- b. Mineral ve Metal Kaynakların Tüketimi
- Yer altı kaynaklarının çıkarılması ve kullanımı.
- Ölçüm birimi: Kg Sb (antimon) eşdeğeri.
7. Su Kullanımı
- Ne ifade eder?
- Ürünün yaşam döngüsü boyunca kullanılan su miktarı.
- Sonuçları: Su kıtlığı üzerindeki etkiler.
8. Atık ve Bertaraf
- Ne ifade eder?
- Ürünün üretiminden bertarafına kadar ortaya çıkan atıkların miktarı ve türü.
- Tehlikeli atıklar, geri dönüştürülebilir atıklar, enerji geri kazanımı gibi süreçler değerlendirilir.
9. Enerji Kullanımı
- Ne ifade eder?
- Yaşam döngüsü boyunca bir ürün için kullanılan toplam enerji.
- Sonuçları: Yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynaklarının ayrımı yapılır.
Özet
EPD belgeleri, bir ürünün çevresel etkilerini ham madde çıkarımı, üretim, nakliye, kullanım ve bertaraf aşamalarında kapsamlı bir şekilde analiz eder. Bu etkiler, ürünün çevresel performansını anlamaya ve sürdürülebilirlik stratejilerini geliştirmeye yardımcı olur.